Ο πόνος, είναι ο καλύτερος δάσκαλος (Μέρος 1ο)

Από μεν ησυχίης και ραθυμίης ή δειλίη αύξεται, από δε τής ταλαιπωρίης και των πόνων αι ανδρείαι.

Ιπποκράτης, 460-377 π.Χ., Πατέρας της Ιατρικής

μτφρ: από την ηρεμία και την τεμπελιά αυξάνεται η δειλία, από τις κακουχίες και τον πόνο, η ανδρεία

Μεγάλη κουβέντα για εκτενή ανάλυση. Πιστεύω όμως πως όσοι έχουν νοιώσει την αυτοβελτίωση μέσα από τον πόνο, μπορούν να καταλάβουν ακριβώς τι εννοεί ο Ιπποκράτης, χωρίς να το αναλύσουν και πολύ.

Επειδή όμως στη σύγχρονη Ελλάς, οι Έλληνες μετά από πολλά χρόνια, διανοητικών, πνευματικών, συναισθηματικών και σωματικών ναρκωτικών που τους έχουν ποτίσει, αδυνατούν σίγουρα να καταλάβουν την φράση αυτή του πατέρα της Ιατρικής,  θα τολμήσω μια ανάλυση όπως εγώ αντιλαμβάνομαι, προσπαθώντας να «καθορίσω» το γνωμικό αυτό του Ιπποκράτη, λαμβάνοντας υπόψη βέβαια και γνωμικά άλλων, ώστε να καταλήξουμε σε πιο ασφαλή συμπεράσματα.

Ο πόνος και οι κακουχίες, αναγκάζουν τον άνθρωπο να τις υπερβεί ή να δεχτεί την άθλια μοίρα του και να εγκαταλείψει.

Η απόφαση να πολεμήσει και να τις υπερβεί απαιτεί μια διαδικασία του μυαλού τέτοια, που να θέσει ολόκληρο τον οργανισμό σε μια «αναγεννησιακή» κατάσταση και αψηφώντας τον όποιο φόβο ή αδυναμία του σώματος, να αγωνιστεί και να νικήσει, να ανατρέψει δλδ αυτή την κατάσταση ή να πεθάνει προσπαθώντας.

Αυτό ονομάζεται Ανδρεία! Όταν σε κρίσιμες στιγμές της ζωής μας λαμβάνουμε την απόφαση να αγωνιστούμε για κάτι που τις περισσότερες φορές μοιάζει ακατόρθωτο!

Σε αντίθετη περίπτωση όταν συμβιβαζόμαστε, επειδή πιστεύουμε πως δε θα μπορέσουμε να το καταφέρουμε, αυτό ονομάζεται δειλία.

Τι είναι όμως αυτό, το οποίο καθορίζει το τι απόφαση θα πάρουμε;

Ποιο είναι αυτό το στοιχείο του χαρακτήρα μας, το κίνητρο εκείνο, το οποίο θα μας κάνει να αποφασίσουμε με ανδρεία ή δειλία;

Η απάντηση αγαπητοί μου, όπως εγώ αντιλαμβάνομαι τα πράγματα, είναι πως η Αρετή, είναι αυτό που αποφασίζει το πώς θα δράσουμε.

Την Αρετή, οι αρχαίοι την ορίζουν με βάση τα εξής συστατικά

Γενναιότητα – Ηθική – Ευσέβεια – Δικαιοσύνη – Σωφροσύνη

Ο Αριστοτέλης μας λέει ότι η Αρετή είναι «έξις», δηλαδή συνήθεια, που καλλιεργείται. Η ηθική αρετή, κατά τον Αριστοτέλη, και το ήθος δεν πρέπει να στηρίζονται στη γνώση και στη θεωρία αλλά στην πράξη και στο πρακτέο αγαθό. Η αρετή πρέπει να γίνει συνήθεια. Συνήθεια γίνεται με την άσκηση και την επανάληψη.

Με τα ίδια συστατικά περιγράφουν την αρετή και οι πατέρες της ορθόδοξης εκκλησίας, δίνοντας μεγάλη βάση στην ηθική αρετή, όπως και ο Αριστοτέλης.

Η εγκράτεια από τα πάθη και η συνεχή άσκηση του πνεύματος, της φιλοκαλίας και των διδαχών της Χριστιανικής πίστης, είναι η καθημερινή πάλη του χριστιανού, ο καθημερινός αγώνας και άσκηση, ώστε να είναι ενάρετος και μέσα από την ενάρετη ζωή, αποκτά την ευδαιμονία, όπως ορίζαν και οι αρχαίοι.

Ο Πρόδικος από την Κέα, προσηλωμένος στις ηθικές αξίες, θα προσωποποιήσει τις έννοιες βάζοντας τον νεαρό Ηρακλή να δελεάζεται από δύο γυναίκες, την Κακία και την Αρετή, με την πρώτη να του τάζει λαγούς με πετραχήλια και τα πάντα άκοπα και με γλέντια, ενώ η δεύτερη να τον συμβουλεύει ότι πρέπει να κοπιάζει, διότι «των γαρ όντων αγαθών και καλών ουδέν άνευ πόνου και επιμελείας θεοί διδόασιν ανθρώποις»

Ο ποιητής του αγώνα της εθνεγερσίας, Κάλβος, ταυτίζοντας την αρετή με την ελευθερία και ψέγοντας τους φοβούμενους, αλλά προρμώντας τους ανδρείους έγραφε με λυρική τόλμη:

«Όσοι το χάλκεον χέρι

Βαρύ του φόβου αισθάνονται

Ζυγόν δουλείας ας έχωσι.

Θέλει αρετήν και τόλμην

Η ελευθερία».

«Μόνη

Αμάργαρος, ολόγυμνος, αυτάγγελτος,

Το καθαρόν του ουρανού αναβαίνει

Η Αρετή».

Μπορούμε να πούμε λοιπόν ότι η αρετή καλλιεργείται. Ο Αριστοτέλης έθεσε δογματικά τις αρχές που ορίζουν την Αρετή και ότι αυτή καλλιεργείτε μέσω της πρακτικής άσκησης, που δεν χωράει αμφισβήτηση.

Ο πόνος λοιπόν, όπως λέμε και στις πολεμικές τέχνες, οι πιο παλιοί εκπαιδευτές, καθώς οι νεότεροι σίγουρα δεν το γνωρίζουν, είναι ο καλύτερος δάσκαλος!

Ο πόνος…

Σίγουρα δεν είμαστε οι μαζόχες, που αναζητούν την ηδονή μέσω του πόνου ή κάποιου άλλου είδους διαστροφή. Ο πόνος είναι το μέσο για την υπέρβαση.

Ο Kira Schlesinger, ένας επίσκοπος Ιερέας και αθλητής στο Τρίαθλον παρακαλώ, έχει μια μοναδική προοπτική για τον πόνο.

Γράφει συγκεκριμένα «Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ως αθλητές αντοχής ή crossfitters ή «σπαρτιάτες», αυτό είναι το βάσανο που επιλέγουμε. Δεν είναι το βάσανο ενός γονέα να βλέπει το παιδί του να πεθαίνει από καρκίνο ή τα δεινά των ανθρώπων που ζουν σε παραγκουπόλεις. Δεν είναι ο πόνος ενός συντρόφου που έχει κακοποιηθεί ή κάποιος που ζει με εθισμό ή ψυχική ασθένεια… Εμείς (οι αθλητές), έχουμε το προνόμιο να επιλέγουμε πόσο πάσχουμε και πότε και για πόσο καιρό. Πολλοί από εμάς υποφέρουν για να μάθουν κάτι για τον εαυτό τους, για να βουτήξουμε μέσα σε έναν πνευματικό και συναισθηματικό χώρο και να ανακαλύψουμε τι υπάρχει πιο βαθιά μέσα μας, στον πυρήνα της ύπαρξης μας. Κατά κάποιο τρόπο, συσχετίζεται με τις ασκητικές και πνευματικές πρακτικές που υπάρχουν στις περισσότερες θρησκείες, όπως η νηστεία…»

Και νομίζω πως με αυτά τα λόγια ο ιερέας, περιγράφει πάρα πολύ σωστά την έννοια στην «αναζήτηση του πόνου» ως μέσω αυτοβελτίωσης, ως μέσω απόκτησης της Αρετής ως μέσω εξαγνισμού ή ότι άλλο αναζητά ο καθένας.

«ΝΟΥΣ ΥΓΙΗΣ ΕΝ ΣΩΜΑΤΙ ΥΓΙΕΙ»

Έλεγαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι.

Και φαίνεται τελικά ότι το ένα δεν μένει καθόλου ανεπηρέαστο από το άλλο.

Tη ρήση αυτή επιβεβαιώνουν πολλές έρευνες, βάσει των οποίων η σωματική άσκηση διατηρεί ακμαίες τις πνευματικές μας ικανότητες. H συστηματική σωματική άσκηση διεγείρει την αναγέννηση των νευρικών κυττάρων και συντελεί στην καλή καρδιακή λειτουργία, η οποία οξυγονώνει σωστά τον εγκέφαλο. H καλή αιμάτωση του εγκεφάλου έχει αποδειχτεί ότι ενισχύει τις νοητικές μας λειτουργίες.

Η αερόβια άσκηση στη φύση (όχι στον διάδρομο του γυμναστηρίου δλδ), εκτός του ότι οξυγονώνει τον εγκέφαλο, καταστρέφει επίσης τα όποια καρκινικά κύτταρα στον εγκέφαλο.

Με το χειμερινό κολύμπι, αυξάνονται τα λευκά αιμοσφαίρια στον οργανισμό και ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό μας σύστημα.

Το να προσπαθείς να ξεπεράσεις τα όρια σου μέσω κάποιου αθλήματος και κυρίως μέσα από την φυσική άσκηση, αυτό είναι συνδυασμός σωματικής και νοητικής κατάστασης.

Καθώς επίσης το να μπορείς να νηστεύεις και να τρέφεσαι υγιεινά απορρίπτοντας την ζάχαρη, το λευκό αλεύρι, το άμυλο, το πολύ το κρέας κ.α., είναι επίσης εκτός από σωματική και πνευματική άσκηση. Άσκηση που με το πέρασμα του χρόνου, γίνεται συνήθεια και βλέποντας τα οφέλη που έχουν όλα αυτά στη ζωή μας, όχι μόνο στον οργανισμό μας, αλλά και στη νοητική μας κατάσταση και κρίση, τότε γίνεται «έξις», δηλαδή εθισμός. Ένας εθισμός όμως διαφορετικός από τους άλλους που βλάπτουν την υγεία μας και μέσα από αυτή την έξη, αρχίζουμε και βλέπουμε διαφορετικά τους ανθρώπους, τον κόσμο, την πολιτική και τα καθημερινά προβλήματα και σίγουρα βλέπουμε αληθινά τις καταστάσεις, τα γεγονότα, τους χαρακτήρες, γυμνά όλα όπως είναι και όχι όπως προσπαθούν, ενδεχομένως, να μας πλασάρουν.

Αυτά όλα ακούγονται ωραία, αλλά εγώ δεν τα γράφω για να πείτε μπράβο καλά τα λέει. Τα γράφω γιατί θέλω να σας κάνω να σηκωθείτε από τον καναπέ, να σταματήσετε να τρώτε σουβλάκια και ετοιματζίδηκα φαγητά, να βγείτε εκει έξω και να ξεκινήστε να τρέχετε, να προσπαθήσετε να ανακαλύψετε τον εαυτό σας και τις δυνατότητες του, σε όλα τα επίπεδα.

-          Νεκτάριος Λυκιαρδόπουλος –